Poniższe wskazówki oparte są na przepisach regulujących działanie jednostek oświaty w obecnym czasie oraz stanowisku MEN przedstawionym przez rzecznika ministerstwa.
W związku z nasilającymi się sytuacjami, związanymi z pojawiającymi się wątpliwości co do zasadności włączania kamer podczas prowadzenia zajęć zdalnych, chcielibyśmy przedstawić nasze stanowisko w tej kwestii.
Co prawda żaden przepis nie mówi wprost o obowiązkowym włączaniu kamer przez uczniów biorących udział w zajęciach przeprowadzanych w trybie zdalnym, jednak wskazują jakie formy może przyjmować nauka zdalna.
Wprowadzanie nauki zdalnej reguluje rozporządzenie MEN z 12 sierpnia 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. 2020 poz. 1389 z późn. zm.). Zgodnie z zawartymi tam zapisami:
§ 2. ust. 1. W jednostce systemu oświaty, której funkcjonowanie zostało w całości lub w części ograniczone zgodnie z § 1 ust. 1 [podstawa prawna wprowadzenie przepisów], zawieszone zajęcia są realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 30c ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.Ust. 2.W przypadku gdy zawieszone zajęcia nie mogą być realizowane w sposób, o którym mowa w ust. 1, dyrektor jednostki systemu oświaty ustala inny sposób realizowania tych zajęć.
§2. ust. 5. O sposobie realizacji zajęć i innych zadań jednostki systemu oświaty dyrektor tej jednostki informuje organ prowadzący tę jednostkę oraz organ sprawujący nadzór pedagogiczny.
Jeśli chodzi o szczegóły organizowania zajęć, to zgodnie ze słowami Anny Ostrowskiej (rzecznik MEN), przekazanymi przez PAP:
(…)Za organizację pracy szkoły odpowiada dyrektor i to on decyduje o rozwiązaniach dotyczących pracy z uczniami podczas zawieszenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Dyrektor powinien ustalić tryb takiej pracy (…).”
Stwierdzenie to ma poparcie w art. 68 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. 2017 poz. 59 z późn. zm.) według, którego:
„1. Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:
1) kieruje działalnością szkoły lub placówki oraz reprezentuje ją na zewnątrz;”
Kolejnym argumentem, który wskazuje, że włączona kamera może służyć jako forma realizacji zadań szkoły w zakresie organizowania zajęć dydaktycznych jest potrzeba sprawdzania frekwencji uczniów uczestniczących w lekcjach. Jednym z kryterium uzyskania promocji do kolejnej klasy jest poziom frekwencji danego ucznia.
W tym zakresie zasady nie uległy zmianie. W przypadku, gdy szkoła nie dysponuje narzędziami do jednoznacznego zidentyfikowania danej osoby, w ramach sprawdzania obecności, innymi niż ocena wizualna, to musi dokonać weryfikacji drogą tradycyjną. Można tego dokonać na podstawie obrazu z kamery włączonej podczas sprawdzania obecności oraz w trakcie trwania zajęć. Należy jednak pamiętać, że obraz nie może być rejestrowany.
Dyrektor jako kierownik jednostki, zgodnie z przytoczonym art. 68 zarządza nią. Jedną z form komunikowania zasad obowiązujących w szkole, które ustala dyrektor jest zarządzenie. Powinno ono mieć umocowanie w przepisach obowiązującego prawa, którym w przedmiotowym kontekście, jest rozporządzenie przytoczone na początku.
W związku z tym, zarządzenie dyrektora w przedmiotowej kwestii jest wiążące dla uczniów oraz pracowników szkoły jako przejaw realizacji jego uprawnień względem organizowania pracy jednostki oświatowej.
Co do swojej istoty, stosowanie kamer podczas lekcji online, nie stoi w sprzeczności z przepisami regulującymi ochronę danych osobowych. Należy jednak pamiętać, o obowiązkach związanych z wdrożeniem odpowiednich i adekwatnych środków technicznych i organizacyjnych mających stanowić zabezpieczenie dla przetwarzanych danych osobowych.
Oznacza to przede wszystkim dobór narzędzia służącego do prowadzenia zajęć, przeszkolenie pracowników w zakresie jego obsługi oraz ustalenie szczegółowych zasad prowadzenia zajęć oraz uczestniczenia w nich.